wystawa plenerowa
plac przed Biblioteką Międzyuczelnianą w Stalowej Woli
85 lat w wielowiekowej skali naszych dziejów to raczej niewiele, ale dla kilku pokoleń mieszkańców tych okolic to długa i barwna gawęda, nadal obecna w ich życiu, wspomnieniach, sposobie postępowania, bo – jak harcerzem, to na zawsze.
Wystawa stanowi pokłosie wielu muzealnych spotkań z harcerzami, którzy tuż po wojnie należeli do rozwadowskiego hufca. Dzięki ich zaangażowaniu, relacjom, fotografiom i dokumentom które przez lata przechowywali, powstała ekspozycja, która w kronikarskim porządku odtwarza historię rozwadowskiej organizacji, począwszy od lat 30. XX w. do momentu rozwiązania hufca w 1961 roku. Na wystawie znalazło się ponad 100 fotografii z obozów, biwaków, spotkań, kółek zainteresowań, występów artystycznych, parad i zlotów, które wypełniały harcerskie życie. Uzupełnieniem fotografii są wyjątki z oryginalnej kroniki harcerskiej, dokumenty przełomowe dla rozwadowskiego harcerstwa oraz legitymacje niektórych druhów.
85 lat temu powstało w Rozwadowie harcerstwo...
Historia rozwadowskiego harcerstwa rozpoczyna się w pobliskim Nisku: w tamtejszym Gimnazjum Ogólnokształcącego powstała w1918 r. drużyna harcerska skupiająca w swoich szeregach młodzież z całej okolicy. Tutaj młodzi mieszkańcy Rozwadowa po raz pierwszy zetknęli się z harcerstwem. Od 1929 r. działał w Rozwadowie zastęp „Orłów", w skład którego weszli uczniowie z Rozwadowa i Charzewic. Chętnych szybko przybywało i w 1930 r. powstała I Drużyna Harcerzy im. płk Lisa-Kuli. Do 1934 r. zbiórki odbywały się w prywatnym domu, następnie harcówkę przeniesiono do świetlicy w miejscowej szkole podstawowej. Także w 1934 roku, mieszkające w Rozwadowie i Charzewicach uczennice niżańskiego gimnazjum założyły drużynę harcerek, organizacyjnie należącą do Hufca Harcerek w Jarosławiu. Do wybuchu II wojny w Rozwadowie istniały dwie drużyny harcerskie i jedna gromada zuchów.
Pomyślny rozwój organizacji harcerskiej przerwała wojna. Okupant już od pierwszych dni, pod karą śmierci, zakazał działalności wszelkich niezależnych związków i stowarzyszeń.
2 sierpnia 1944 r. Rozwadów został wyzwolony spod niemieckiej okupacji, a już pod koniec tegoż roku, w odpowiedzi na apel działającej od października Komendy Chorągwi Harcerzy w Rzeszowie, przy tutejszych szkołach powstały trzy drużyny harcerskie oraz dwie gromady zuchowe.
Zbiórki odbywały się w budynku sądu, tam też organizowane były spotkania, narady i zajęcia świetlicowe Do końca 1944 r. na obszarze Chorągwi Rzeszowskiej działo siedem Hufców, w tym m.in. Tarnobrzeski, z siedzibą w Rozwadowie.
Choć harcerstwo zostało reaktywowane, jednak liczni jego przedwojenni i wojenni członkowie szybko okazali się zagrożeniem dla nowej władzy. Nastąpiły aresztowania ludzi związanych z polskim podziemiem (taki los spotkał między innymi komendanta rozwadowskiego hufca, phm Władysława Piłata, który w 1947 r. został zatrzymany przez UB, a następnie skazany na wiele lat więzienia).
Wiosną 1950 r. Związek Harcerstwa Polskiego przestał istnieć jako samodzielna organizacja, po tym jak decyzją władz państwowych włączono go do struktur Związku Młodzieży Polskiej – organizacji wzorowanej na radzieckim Komsomole. Pozostała jedynie Organizacja Harcerska, w swej działalności ograniczona do szkół podstawowych. Zmianie uległy symbole, a nawet wygląd mundurka, z którego zniknęły charakterystyczny krzyż i lilijka, pojawił się natomiast nowy znaczek, wzorowany na znaku ZMP, tzw. czuwajka.
Instruktorzy z Rozwadowa nie włączyli się w nową pracę, Hufiec przestał tu właściwie istnieć. Owa okrojona w swoim kształcie Organizacja Harcerska działała odtąd w miejscowej szkole podstawowej, ale nie cieszyła się dużą popularnością. Sytuacja taka trwała przez kilka lat, lecz ta nowa w gruncie rzeczy inicjatywa nie była w stanie konkurować z ideą, o której wciąż pamiętano.
W 1956 r. na zjeździe działaczy harcerskich w Łodzi przywrócona została symbolika oraz struktury organizacyjne Związku Harcerstwa Polskiego. Harcerstwo po raz wtóry powróciło do Rozwadowa. Młodzież znowu miała możliwość uczestniczyć w obozach letnich i zimowiskach, organizowano rajdy terenowe, biwaki, zawody sportowe, rocznicowe akademie i uroczystości, powstała także „orkiestra harcerska". W 1958r. na potrzeby młodzieży przekazano cały budynek „Sokoła", który stał się odtąd Domem Harcerza. W tym samym roku została podjęta decyzja o zacieśnieniu współpracy z sąsiednimi hufcami w ramach „Przymierza Lasowiaków", do którego weszli harcerze z Rozwadowa, Stalowej Woli, Niska i Rudnika.
Znacząca zmiana strukturalna zaszła w 1961 r., kiedy decyzją Głównej Komendy ZHP wszystkie zastępy działające w miastach niebędących powiatowymi zostały włączone do Hufców Powiatowych. Tym samym Hufiec w Rozwadowie uległ likwidacji i jako Szczep wszedł w skład Hufca ZHP Tarnobrzeg, którego komendantem został zasłużony rozwadowski instruktor, dh phm Zbigniew Krupa.
Po 1990 r. harcerstwo polskie, podobnie jak cały kraj, odzyskało swój właściwy kształt i swoją historię. Kolejne zjazdy uchwaliły nowy tekst przyrzeczenia i Prawa Harcerskiego oraz statut.
Kuratorzy: Aneta Garanty, Aneta Jonaszek
Wystawa zrealizowana dzięki pomocy dawnych druhów z rozwadowskiego hufca.
